Afgelopen zomer was de Amerikaanse zenleraar Joan Halifax Roshi voor de derde maal in Nederland om in Cadzand een retraite te leiden en wederom had ik het geluk om daarbij te kunnen zijn. Roshi Joan behandelde er haar nieuwste boek, ‘Living on the edge’. Daarin beschrijft ze vijf eigenschappen, waarin we ‘op het randje van de afgrond’ moeten lopen om aan de wereld te kunnen bijdragen wat we werkelijk te bieden hebben, om zo ons menszijn optimaal tot uitdrukking te brengen.
De vijf ‘grensstaten’ zijn: altruïsme, empathie, integriteit, respect en toewijding. Elk van deze eigenschappen heeft een negatieve kant. Daar kom je in terecht als je over het randje, over de grens duikelt. Dat is niet wanneer er een teveel is van deze eigenschap, maar wanneer je erin over je eigen grenzen gaat. Dat is iets wat in eerste instantie noodzakelijkerwijs regelmatig gebeurt. Dan kun je daarna van je fouten leren door weer op te staan en het een volgende keer anders te doen. Interessante kost voor een zenstudent als ik.
Bij elke grensstaat gaf Roshi Joan ons een koan, een verhaal uit de zentraditie dat de bedoeling heeft om bij inzicht te wekken bij wie met dit verhaal werkt. De koan bij het onderwerp altruïsme eindigde met het zinnetje ‘Het is allemaal mijn fout’. In het volgende gedicht beschrijf ik wat het werken met de koan me bracht tijdens de retraite.
Mijn fout
Het is allemaal
mijn fout
Alles omvattend
volledig bevrijdend
Afhankelijk
van niets en niemand
Mijn verantwoordelijkheid
in verbinding
Geen slachtoffer
geen dader
geen redder
Zo
zoals het is
zo is het
Dat heb ik gedaan
Wat nu te doen?
Duizend ogen en handen
doorheen het lichaam
Helder en alert
geheel duidelijk
dit nu te doen
en dat niet
Elke uitkomst
weer bruikbaar
als ingrediënt
in elk nieuw moment
Telkens weer
9 september 2018